ក្រុម តាលីបង់ ចូលកាន់កាប់ទីក្រុង កាប៊ូល បានទាំងស្រុង ខណៈប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្កានីស្ថានភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេស
បន្ទាប់ពីប្រយុទ្ធដណ្តើមកាន់កាប់ទីក្រុងនិងខេត្ត សឹងទាំងអស់របស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន ក្នុងរយៈពេល មិនដល់១០ថ្ងៃ ពេលនេះក្រុមតាលីបង់បានដណ្តើមអំណាចបានទាំងស្រុង នៅប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យទី ១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ ម្សិលមិញ ក្រុមទាហានតាលីបង់បានបោះជំហាន ចូលដល់មាត់ទ្វារ ច្រកចូល រដ្ឋធានីកាប៊ូល ដែលជាទីតាំងចុងក្រោយរបស់រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន។
លំហរមេឃទីក្រុងកាប៊ូល កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ គឺពាសពេញដោយយន្តហោះយោធាអាមេរិក ដែលកំពុងបើកប្រតិបត្តិការ ជម្លៀសជនជាតិ របស់ខ្លួន និងបុគ្គលិកទូត ចេញពីស្ថានទូតក្នុងរដ្ឋធានីកាប៊ូលសំដៅព្រលានយន្តហោះទីក្រុងកាប៊ូល។
តាមការបញ្ជារបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោកចូ បៃដិន កងទ័ពអាមេរិកចំនួន ៥ពាន់នាក់ ត្រូវដាក់ឲ្យនៅប្រចាំការ ចាប់ពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៤ ខែសីហា ដើម្បីធានា សុវត្ថិភាព នៅព្រលានយន្តហោះ ទីក្រុងកាប៊ូល។ អាមេរិក បានជម្លៀសបុគ្គលិក និងអ្នកធ្វើការនៅស្ថានទូតរបស់ខ្លួនទាំងអស់ឲ្យទៅធ្វើការប្រមូលផ្តុំនៅព្រលានយន្តហោះទីក្រុងកាប៊ូល ដោយរក្សាតែបុគ្គលិកសំខាន់ៗប្រមាណ ៥០នាក់ប៉ុណ្ណោះ ឲ្យស្ថិតនៅ ស្ថានទូតអាមេរិកក្នុងទីក្រុងកាប៊ូល។
តាមការបញ្ជាក់របស់មន្ទីរបញ្ចកោន អាមេរិកត្រូវជម្លៀសមនុស្សសរុបជាង ៣ម៉ឺននាក់ ដែលអាចជាជនជាតិអាមេរិកាំង និងជនជាតិអាហ្វហ្កានីស្ថានដែលធ្លាប់ធ្វើការ និងសហការជួយកងទ័ពអាមេរិក នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ជនជាតិអាហ្វហ្កានីស្ថានទាំងនោះ ដែលអាចជាអ្នកបកប្រែ និងជាបុគ្គលិកក្នុងស្ថានទូតអាមេរិក អាចប្រឈមនឹងការសម្លាប់សងសឹក បើសិនពួកតាលីបង់ចូលកាន់អំណាចនៅ អាហ្វហ្កានីស្ថាន។
តាមអ្នកកាសែតបរទេសដែលកំពុងយកការណ៍ផ្ទាល់នៅទីក្រុងកាប៊ូល គេឃើញ ផ្សែងហ៊ុយទ្រលោមចេញពីក្នុងបរិវេណស្ថានទូតអាមេរិក ដែលវាជាផ្សែងចេញមកពីការដុតឯកសារ និងសំភារៈរបស់មន្រ្តីទូតអាមេរិក ក្រោយទទួលបានបញ្ជាឲ្យបំផ្លាញចោលទាំងអស់នូវឯកសារអាមេរិក នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដើម្បីជៀសវាង ធ្វើយ៉ាងណាកុំឲ្យឯកសារ និងសំភារៈទាំងនោះធ្លាក់ចូលក្នុងដៃរបស់ពួកតាលីបង់។
ក្រៅពីអាមេរិក អង់គ្លេសក៏បានប្រញាប់ប្រញាល់បញ្ជូនទ័ពរបស់ខ្លួនចំនួន ៦០០នាក់ ឲ្យទៅជម្លៀសប្រជាជនខ្លួន ចេញពីរដ្ឋធានីកាប៊ូលដែរ។ ចំណែក អង្គការអូតង់ ដែលបានសហការចាប់ដៃគ្នាជាមួយអាមេរិក ធ្វើសង្រ្គាមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន បានអះអាងថា គេបានជម្លៀសមន្រ្តីអឺរ៉ុបទៅកាន់ទីកន្លែងសម្ងាត់ និងសុវត្ថិភាពមួយ នៅកាប៊ូល។ នៅពេលក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច ប្រញាប់ប្រញាល់ជម្លៀសជនជាតិរបស់ខ្លួនចេញពីក្រុងកាប៊ូល ដោយសារខ្លាច ការវាយប្រហាររបស់ក្រុមតាលីបង់ មន្រ្តីក្រសួងការបរទេសរុស្ស៊ីបាននិយាយថា រុស្ស៊ីនឹងមិនជម្លៀសជនជាតិខ្លួនចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាននោះទេ ព្រោះថា ពួកតាលីបង់ បានធានាអះអាងរួចហើយថា នឹងមិនគំរាមកំហែង សន្តិសុខរបស់ជនជាតិរុស្ស៊ីនោះទេ។
តាមមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសរុស្ស៊ីដដែលបានឲ្យដឹងថា រុស្ស៊ីកំពុងធ្វើការជាមួយដៃគូដើម្បីរៀបចំកិច្ចប្រជុំបន្ទាន់នៅក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ដើម្បីនិយាយអំពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ក្នុងកាលៈទេសៈ ដែលក្រុមតាលីបង់ កំពុងឈានកាន់កាប់ទឹកដីអាហ្វហ្កានីស្ថានទាំងស្រុង។
អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រុមតាលីបង់ថា ក្រុមតាលីបង់ចង់ឲ្យមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិភាព នៅប៉ុន្មានថ្ងៃខាងមុខ
នៅក្នុងសារទ្វីតធ័រនៅថ្ងៃអាទិត្យទី ១៥ ខែសីហា អ្នកនាំពាក្យម្នាក់របស់ក្រុមតាលីបង់បានសរសេរថា គេបានបញ្ជារឲ្យទាហានតាលីបង់ទៅរង់ចាំនៅមាត់ច្រកទ្វាររដ្ឋធានីកាប៊ូល។ ក្រុមទាហានតាលីបង់បានទទួលបញ្ជាផងដែរ មិនឲ្យសម្លាប់ ឬធ្វើឲ្យរបួសប្រជាជនស៊ីវិលនោះទេ។ មួយវិញ ពួកគេត្រូវបើកផ្លូវឲ្យប្រជាជនចេញពីទីក្រុងកាប៊ូល បើសិនប្រជាជនចង់ចាកចេញ។ ចំណែកមនុស្សស្រី ត្រូវបានអ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រុមតាលីបង់នៅទីក្រុងដូហា ប្រទេសកាតា អំពាវនាវឲ្យជ្រកកោន នៅកន្លែងដ៏មានសុវត្ថិភាព។ តាមអ្នកនាំពាក្យរបស់ពួកតាលីបង់ ពួកគេមិនចង់ឲ្យប្រជាជនស្លូតត្រង់បាត់បង់ជីវិតនោះ ប៉ុន្តែពួកគេក៏មិនព្រមចុះបទឈប់បាញ់ជាមួយរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថានដែរ។
ប៉ុន្តែ ខុសពីការលើកឡើងរបស់អ្នកនាំពាក្យក្រុមតាលីបង់ អ្នកទទួលខុសត្រូវរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃអាហ្វហ្កានីស្ថានបាននិយាយថា គេបានឃើញយុទ្ធជនប្រយុទ្ធរបស់តាលីបង់ដើរចូលតាមគ្រប់ច្រក ទៅក្នុងជាយក្រុងកាប៊ូល។ ប្រជាជនក្នុងទីក្រុងកាប៊ូលបានបញ្ជាក់ព័ត៌មាននេះ ប្រាប់អ្នកកាសែតអន្តរជាតិ។
នៅពេលក្រុមតាលីបង់ រំកិល ចូលដល់មាត់ច្រកទ្វារទីក្រុងកាប៊ូល ក្រសួងមហាផ្ទៃអាហ្វហ្កានីស្ថានចេញសេចក្តីប្រកាស អំពាវនាវឲ្យប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថាន កុំឲ្យតក់ស្លុត ព្រួយបារម្ភ ហើយថា នឹងគ្មានការវាយប្រហារណាមួយទៅលើទីក្រុងកាប៊ូលនោះទេ។ រដ្ឋាភិបាល អាហ្វហ្កានីស្ថានក៏បានអះអាងដែរថា នឹងមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិភាពទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្នមួយ។
ចំណែកឯក្រុមតាលីបង់វិញបានសន្យាថា នឹងមិនសងសឹកមន្រ្តី ទាហានដែលបានធ្វើការឲ្យរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ប៉ុន្តែ នៅទីក្រុងកាប៊ូលផ្ទាល់ ទោះបីជាមានការប្រកាសធានាពីរដ្ឋាភិបាលយ៉ាងណាក្តី ប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថានបាននាំគ្នាសម្រុក ទៅដកលុយចេញពីធនាគារ រីឯប្រជាជនដែលរត់ភៀសខ្លួន មកពីខេត្តដែលរងការវាយប្រហាររបស់ពួកតាលីបង់ ត្រូវរស់នៅពពាក់ពពូនគ្នា នៅតាមផ្លូវ ទីលានសាធារណៈ ដោយពួកគេត្រូវជាប់គាំង មិនដឹងចេញទៅច្រកណា ខណៈដែលមានតែទីក្រុង កាប៊ូល តែប៉ុណ្ណោះដែលជាកន្លែងជ្រកកោនចុងក្រោយរបស់ពួកគេ បន្ទាប់ពីបានរត់ភៀសខ្លួនចេញពីបណ្តាខេត្ត ដោយសារតែខ្លាចក្រុមតាលីបង់សម្លាប់។
ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី ១២ខែ មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ និងកាប៊ូល ថ្ងៃទី ១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២១
ពួកតាលីបង់ ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា មាននិន្នាការជ្រុលនិយម ផ្តាច់ការ ហិង្សា និងគ្រោះថ្នាក់ជាពិសេស សម្រាប់មនុស្សស្រីអាហ្វហ្កានីស្ថាន បានបោះជំហានចូលដល់មាត់ទ្វារ ច្រកចូលក្រុងកាប៊ូល។ រូបភាពនេះ ធ្វើឲ្យគេនឹកឃើញទៅដល់ហេតុការណ៍ នៃការធ្លាក់ទីក្រុងភ្នំពេញ ទៅក្នុងដៃរបស់ពួកខ្មែរក្រហម នៅថ្ងៃទី ១៧ មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥។ នៅពេលនោះ អាមេរិក គិតតែជម្លៀសជនជាតិរបស់ខ្លួនតាមឧទ្ធម្ភាគចក្រ ចេញពីស្ថានទូត និងបានបោះបង់ចោលរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋរបស់លោកសេនាប្រមុខលន់ ណុល ឲ្យនៅតតាំងជាមួយទាហានខ្មែរក្រហម។
នៅពេល កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានវាយសម្រុកចូលជិតដល់ទីក្រុងភ្នំពេញ អាមេរិកដែលធ្លាប់ផ្តល់ថវិកា ផ្តល់ទំនុកបំរុង ជំនួយយោធាដល់រដ្ឋាភិបាលរបស់សេនាប្រមុខលន់ ណុល អស់រយៈពេល ៥ឆ្នាំ ដើម្បីទប់ស្កាត់ ការបោះជំហានរបស់ទាហានកុម្មុយនិស្តវៀតណាម នៅទីបំផុត ក៏បានបោះបង់ចោល រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក លន់ ណុល និងបានបណ្តោយឲ្យកម្ពុជាទាំងមូលធ្លាក់ក្នុងដៃកាន់កាប់របស់ពួកទាហានខ្មែរក្រហម។
សម្រាប់ករណីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ក៏ដូចគ្នាដែរ។ ដោយសារដកទ័ពយ៉ាងបន្ទាន់ លឿនរហ័ស អាមេរិកបានបណ្តោយឲ្យអាហ្វហ្កានីស្ថាន រអិលធ្លាក់ក្នុងដៃរបស់ពួកតាលីបង់ ដែលធ្លាប់គ្រប់គ្រងអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដោយប្រើអំណាចផ្តាច់ការ បំបិទសិទ្ធិសេរីភាព និងប្រឆាំងរាល់ទម្រង់រូបភាពទាន់សម័យទំនើប។
ឆ្លៀតឱកាសដែលអាមេរិកដកកងទ័ពពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ក្រុមតាលីបង់ដែលមានចំនួនសមាជិកតិចតួច គ្មានសព្វាវុធទំនើបច្រើនដូចកងទ័ពរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន ស្រាប់តែបានដៃវាយប្រយុទ្ធ ដណ្តើមគ្រប់គ្រងអាហ្វហ្កានីស្ថានក្នុងរយៈពេលមិនដល់០៣ខែ។
អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការសហប្រជាជាតិធ្លាប់បានព្រមានរួចហើយពីគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិត ជាពិសេស សម្រាប់មនុស្សស្រីអាហ្វហ្កានីស្ថាន សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស ប្រសិនបើអាហ្វហ្កានីស្ថានធ្លាក់ក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកតាលីបង់។ ក្រុមតាលីបង់ ធ្លាប់បានសន្យាហើយថា នឹងអនុវត្តច្បាប់អ៊ីស្លាមដ៏តឹងរ៉ឹងឡើងវិញ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។
ក្រុមតាលីបង់គ្រោះថ្នាក់សម្រាប់មនុស្សស្រី អាហ្វហ្កានីស្ថាន ហើយនិងអាចផ្តល់ជំរកសារជាថ្មីដល់ក្រុមបណ្តាញអាល់កៃដា ដែលជាសត្រូវរបស់អាមេរិក។ ហេតុអ្វីបានជាប្រធានាធិបតីអាមេរិក នៅតែបន្តដកខ្លួនចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន?
លោក ចូ បៃដិន បានលើកឡើងថា លោកមិនចង់ផ្ទេរសង្រ្គាមអាហ្វហ្កានីស្ថានទៅឲ្យប្រធានាធិបតីអាមេរិកទី៥នោះទេ
ប្រឈមនឹងពាក្យរិះគន់ពីគ្រប់ទិស លោកប្រធានាធិបតី ចូ បៃដិន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៤ ខែសីហាសប្តាហ៍កន្លងទៅ ដើម្បីបញ្ជាក់សាជាថ្មីថា ហេតុអ្វីបានជាលោកត្រូវតែដកទ័ពអាមេរិកចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន។
តាមការបកស្រាយរបស់លោកប្រធានាធិបតី ចូ បៃដិន បានឲ្យដឹងថា អាមេរិកបានធ្វើសង្រ្គាមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានអស់រយៈពេល ២០ឆ្នាំមកហើយ ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមដែលបានវាយប្រហារភេរវកម្មទៅលើអាមេរិកកាលពីថ្ងៃទី ១១កញ្ញា ឆ្នាំ២០០១។ នៅឆ្នាំ ២០០១ អាមេរិក ចាប់ផ្តើមចូលឈ្លានពាន អាហ្វហ្កានីស្ថាន ដើម្បី បណ្តេញពួកតាលីបង់ចេញពីអំណាច ដោយសារតែក្រុមតាលីបង់បដិសេធមិនព្រមប្រគល់ខ្លួន អូសាម៉ា បិនឡាដិន មេដឹកនាំបណ្តាញអាល់កៃដា ដែលជាអ្នកវាយប្រហារភេរវកម្មលើអាគារពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (World Trade Center) នៅទីក្រុងញូវយ៉ក។ ១០ឆ្នាំក្រោយ អាមេរិកបានសម្លាប់ អូសាម៉ា បិនឡាដិន ប៉ុន្តែ ទាហានអាមេរិក នៅតែបន្តជាប់ផុងក្នុងសង្រ្គាមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។
សូមជម្រាបថា ក្នុងរយៈពេល២០ឆ្នាំមកនេះ អាមេរិកបានចំណាយថវិកា ជាង ១ទ្រីលានដុល្លារ (១លានលានដុល្លារ) សម្រាប់ធ្វើសង្រ្គាមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដែលក្នុងមានដូចជា ការបណ្តុះបណ្តាលប៉ូលិស ទាហានអាហ្វហ្កានីស្ថាន ជាង ០៣ សែននាក់ បំពាក់អាវុធឲ្យកងទ័ពអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងជួយគ្រប់បែបយ៉ាងដល់កងទ័ពអាកាសអាហ្វហ្កានីស្ថាន។
សម្រាប់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ទោះបីជាទ័ពអាមេរិក បន្តឈរជើង នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ០១ឆ្នាំ ឬ ០៥ឆ្នាំបន្ថែមទៀត ក៏នឹងមិនអាចជួយឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរអ្វីច្រើនដែរ ប្រសិនបើកងទ័ពអាហ្វហ្កានីស្ថានមិនអាចឬមិនព្រមក្តោបក្តាប់ជោគវាសនារបស់ខ្លួន។ លោកបៃដិនបាននិយាយទៀតថា លោកមិនអាចទទួលយកបានទេ ដែលអាមេរិកមិនអាចដកទ័ពចេញឲ្យអស់ពីប្រទេសមួយដទៃមួយ ដែលកំពុងជាប់គាំងក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលនោះ។
ជាមួយគ្នានេះ លោក ចូ បៃដិន ក៏បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងផងដែរថា លោកគឺជាប្រធានាធិបតីអាមេរិក ទី៤ ហើយ (២នាក់ មកពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋ និង២នាក់មកពីបក្សប្រជាធិបតេយ្យ) ដែលឃើញកងទ័ពអាមេរិកបន្តមានវត្តមាននៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដូច្នេះ លោកនឹងមិនផ្ទេរបន្តសង្រ្គាមមិនចេះចប់មួយនេះទៅឲ្យប្រធានាធិបតីអាមេរិកថ្មីនោះទេ។
ទោះបីជាប្រធានាធិបតីអាមេរិកនៅតែរក្សាជំហរដកទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ប៉ុន្តែ លោកនៅតែធានាថាអាមេរិកនឹងជំរុញឲ្យពួកតាលីបង់ចរចាជាមួយរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថានសព្វថ្ងៃ ដើម្បីដោះស្រាយតាមផ្លូវនយោបាយ និងជៀសវាងការបង្ហូរឈាមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រធានាធិបតីអាមេរិកបានព្រមាន ទៅគណៈប្រតិភូតាលីបង់ នៅទីក្រុងដូហា ហើយថា អាមេរិកនឹងចាត់វិធានការវាយបកខ្លាំង បើសិនក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធតាលីបង់ហ៊ានបង្កគ្រោះថ្នាក់ប៉ះពាល់ ដល់អាយុជីវិតរបស់ពលរដ្ឋអាមេរិកាំងនៅទឹកដីអាហ្វហ្កានីស្ថាន៕
ប្រភព៖ RFI Khmer
